Songül MAZLUM -Sayıştay, dün belediyelere ilişkin 2021 yılı raporlarını açıkladı. Trabzon Büyükşehir Belediyesine ait 29 bulgunun yer aldığı rapor, işlerin nasıl yanlış yürütüldüğünü ortaya koydu. Daha önceki yıllarda olduğu gibi yine doğrudan temin usulüyle yapılmaması gereken alımlar yapıldı. İş Sağlığı ve Güvenliği Kanununa uygun olmayan İş Güvenliği Uzmanı Hizmeti Alım İşi gerçekleştirildi. İş sözleşmesi feshinde fesih kriterlerine uygun davranılmadı. Yıllık izinler bile kanuna uygun kullandırılmadı.
EKSİK YAPILAN BİR SORGUDAN MİLYONLARCA ZARAR
Rapordaki bulguların her biri Büyükşehir Belediyesi için ders niteliğinde olurken, en vahim bulgu 29. madde de yer aldı. Otogar ihalesindeki hatalar yüzünden milyonlarca liralık zarar oluştu. Otogar için ilk yapılan ihalenin sözleşme bedelli 56 milyon 541 bin TL olurken, kesinleşmiş vergi borcu olmadığına dair belgenin doğruluğu teyit edilmedi. Bu durumun inşaat aşamasında ortaya çıkmasıyla sözleşme feshedilerek ikinci kez ihale yapıldı. Bu ihalenin sözleşme bedeli ise 88 milyon 750 bin TL’ye yükseldi.
SAYIŞTAY: “HER TÜRLÜ İZAHTAN VARESTEDİR”
Büyükşehir çok basit ve kısa sürede yapabileceği bir sorguyu yapmaması sonucunda ihale bedelinde 32 milyon 209 bin liralık artış yaşandı. Sayıştay, “İdare çok basit ve kısa sürede yapılabilecek bir sorgulamayı yapsaydı isteklinin kesinleşmiş vergi borcu olduğunu görebilecek, isteklinin geçici teminatını gelir kaydedecek ve ihaleyi ikinci en iyi teklif veren istekli üzerine bırakabilecekti.” dedi. Ayrıca çelik imalatlar ilgili koyduğu şart da “Her türlü izahtan varestedir.” şeklinde değerlendirildi.Sayıştay, dün belediyelere ilişkin 2021 yılı raporlarını açıkladı. Trabzon Büyükşehir Belediyesine ait 29 bulgunun yer aldığı rapor, işlerin nasıl yanlış yürütüldüğünü ortaya koydu. Daha önceki yıllarda olduğu gibi yine doğrudan temin usulüyle yapılmaması gereken alımlar yapıldı. İş Sağlığı ve Güvenliği Kanununa uygun olmayan İş Güvenliği Uzmanı Hizmeti Alım İşi gerçekleştirildi. İş sözleşmesi feshinde fesih kriterlerine uygun davranılmadı. Yıllık izinler bile kanuna uygun kullandırılmadı. Rapordaki bulguların her biri Büyükşehir Belediyesi için ders niteliğinde olurken, en vahim bulgu 29. madde de yer aldı. Otogar ihalesindeki hatalar yüzünden milyonlarca liralık zarar oluştu. Otogar için ilk yapılan ihalenin sözleşme bedelli 56 milyon 541 bin TL olurken, kesinleşmiş vergi borcu olmadığına dair belgenin doğruluğu teyit edilmedi. Bu durumun inşaat aşamasında ortaya çıkmasıyla sözleşme feshedilerek ikinci kez ihale yapıldı. Bu ihalenin sözleşme bedeli ise 88 milyon 750 bin TL’ye yükseldi.
EKSİK SORGULAMANIN SONUCU 32 MİLYON 209 BİN
Büyükşehir çok basit ve kısa sürede yapabileceği bir sorguyu yapmaması sonucunda ihale bedelinde 32 milyon 209 bin liralık artış yaşandı. Sayıştay otogar ihalesine ilişkin, “Otogar yapım işi Trabzon Büyükşehir Belediyesi tarafından 18.08.2020 tarihinde ihale edilmiş olup, sözleşme bedelli 56.541.000,00 TL’dir. 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu gereği isteklilerden ihaleye teklif verme aşamasında kesinleşmiş vergi borcu olmadığına dair taahhütname istenmiştir. Sözleşme imzalanmadan önce ihale üzerinde kalan istekliden ilgili mevzuat gereği istenen kesinleşmiş vergi borcu olmadığına dair belgenin doğruluğu ise sadece belge üzerinde yer alan vergi kimlik numarası ve dilekçe numarası bilgileri girilerek Gelir İdaresi Başkanlığı İnternet Vergi Dairesi’nde teyit edilebilecekken, bu görev yerine getirilmemiştir. Sonrasında istekli ile sözleşme imzalanmış olup yapım süreci başlamıştır. Takriben yüzde iki oranında fiziki gerçekleşme mevcut iken, ilgili belgenin sahte olduğu ortaya çıkmıştır. Bu durum üzerine sözleşme 4735 sayılı Kamu İhale Sözleşmeleri Kanunu gereği idare tarafından feshedilerek yüklenicinin kesin teminatı gelir kaydedilmiştir. Akabinde ilgili yapım işi 14.07.2021 tarihinde tekrar ihale edilmiş, yeni sözleşme bedelli 88.750.000,00 TL olmuştur. Sonuç olarak, ilgili işin takriben yüzde ikisi bitmiş olmasına rağmen, yeni sözleşme bedelinin artması sonucu idarenin ek mali külfete katlandığı görülmüştür. İdare çok basit ve kısa sürede yapılabilecek bir sorgulamayı yapsaydı isteklinin kesinleşmiş vergi borcu olduğunu görebilecek, isteklinin geçici teminatını gelir kaydedecek ve ihaleyi ikinci en iyi teklif veren istekli üzerine bırakabilecekti.” tespitinde bulundu.
KATILIMI DARALTACAĞI VE REKABETİ AZALTACAĞI AŞİKAR
İhalede yapılan tek yanlış eksik sorgulama ile de sınırlı kalmadı. Yine otogar ihalesi için yapılan tespit de, “İhale dokümanında öngörülen fiyat dışı unsurların rekabeti engelleyip, ihalelere katılımı daralttığı düşünülmektedir. Ekonomik açıdan en avantajlı teklifin sadece en düşük fiyat esasına göre belirlenmesinin mümkün değilse, işletme ve bakım maliyeti, maliyet etkinliği, verimlilik, kalite ve teknik değer gibi fiyat dışındaki unsurlar kullanılabilir. Bu durumda ihale dokümanında bu unsurların parasal değerler olarak ifade edilmesi zorunludur. Parasal değerler olarak ifade edilmesi mümkün olmayan unsurlar için ise ihale dokümanında nispi ağırlıklar belirlenir. Yapılan incelemelerde ise; yukarıda yazılı olan mevzuatta öngörülmeyen, zaten 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu 10'uncu ve Yapım İşleri İhaleleri Uygulama Yönetmeliği 35'inci maddeleri gereği ekonomik ve mali yeterliği ispat için bütün ihalelerde istenen cari oran (dönen varlıklar/kısa vadeli borçlar) ve öz kaynak oranı(öz kaynaklar/toplam aktif) fiyat dışı unsur olarak belirlenmiştir. Şöyle ki; cari oran mevzuatta en az 0,75 iken fiyat dışı unsur olarak 2,25 belirlenmiş, yine öz kaynak oranı mevzuatta en az 0,15 iken fiyat dışı unsur olarak 0,35 belirlenerek, isteklilerden mevzuatta öngörülenden çok daha ağır koşulları sağlamaları istenilmiştir. Bu hususun katılımı daraltacağı ve rekabeti azaltacağı aşikardır.” denildi.
“HER TÜRLÜ İZAHTAN VARESTE”
Trabzonlu iş insanlarının tepkisine yol açan çelik imalat şartı da Sayıştay raporunda eleştirildi. Raporda, “Ayrıca yine fiyat dışı unsur olarak belirlenen çelik yapılara ait minimum 7.500 ton her çeşit imalat yapmış olması şartının da katılımı daraltacağı ve rekabeti azaltacağı aşikardır. Zira ilgili işte yapılacak çelik imalat miktarı takriben 1.500 ton iken bunun 5 katı kadar imalat yapmış olma şartı getirmek her türlü izahtan varestedir. Sonuç olarak; idarenin ihale sürecinde yapması zorunlu olan kontrolleri yapmasının ve ihale dokümanıyla rekabeti engelleyici ve katılımı daraltıcı uygulamalardan vazgeçmesinin uygun olacağı değerlendirilmektedir.” açıklamalarına yer verildi.
